I Sejmik Dobrych Praktyk w Tarnogrodzie

I Sejmik Dobrych Praktyk za nami! 10.10.2024 r. w Tarnogrodzkim Ośrodku Kultury udało się zebrać wszystkich przedstawicieli programów wpisanych do Rejestru Dobrych Praktyk w Ochronie Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. W konferencji wzięli udział działacze kulturalni i społecznicy z całej Polski. Część osób przybyła osobiście, część połączyła się drogą internetową. Było to wydarzenie bez precedensu. Po raz pierwszy reprezentanci dobrych praktyk mieli okazję spotkać się w jednym miejscu i czasie, poznać siebie nawzajem i opowiedzieć o na forum o swoich działaniach.

Burmistrz Tarnogrodu, Paweł Dec oficjalnie otworzył obrady sejmiku. Spotkanie poprowadził Andrzej Szoszkiewicz, dziennikarz, redaktor, koordynator projektów ochrony i promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego, autor wniosków o wpis na listy UNESCO. Na początek przybliżył zgromadzonym cel spotkania i opowiedział o 6 latach Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie NDK.

Prezentację dobrych praktyk rozpoczęli gospodarze. Burmistrz Paweł Dec oraz Dyrektor Tarnogrodzkiego Ośrodka Kultury, Renata Ćwik, opowiedzieli o sejmikach wiejskich zespołów teatralnych i ogólnopolskim ruchu wiejskich amatorskich zespołów teatralnych. Zaprezentowali także krótki film dokumentalny zrealizowany podczas ubiegłorocznego, jubileuszowego 40-stego Sejmiku oraz nowopowstałą stronę internetową poświęconą sejmikom. Wydarzenie to ściągą do Tarnogrodu wiejskie zespoły teatralne z całej Polski. Podczas trzech intensywnych dni odbywają się pokazy kilkunastu spektakli, które często są przedstawieniami obrzędowymi i niosą ze sobą ogromną wartość dla zachowania pamięci o zanikających już ludowych tradycjach. Wydarzeniu towarzyszą warsztaty z Radą Artystyczną, która udziela artystom cennych wskazówek dla rozwoju ich dalszej działalności.

Pani Renata Teresa Korek, dyrektor Trzebiatowskiego Ośrodka Kultury, przybliżyła historię Spotkania Czterech Świec – ekumenicznego wieczoru kolęd. Pomysł na te działania zrodził się z chęci zbliżenia do siebie wyznawców czterech chrześcijańskich religii, którzy w wyniku historycznych zawirowań znaleźli się w Trzebiatowie i okolicznych miejscowościach. Tradycja wspólnych spotkań narodziła się 27 lat temu i na stałe wpisała się w kalendarz kulturowy regionu. To szansa na tworzenie wspólnego, wielokulturowego środowiska z poszanowaniem dla odmienności i docenieniem podobieństw religii.

Kolejną, prezentowaną przez Sławomira Fuksa, dobrą praktyką były tradycyjne śpiewy majowe przy kapliczkach w Żabnicy na Pomorzu Zachodnim, reaktywowane w 2009r. z inicjatywy prof. Bogdana Matławskiego. Po II wojnie światowej również do Żabnicy trafili przesiedleńcy, którzy w tej zdominowanej przez luteranizm miejscowości nie mieli gdzie się podziać ze swoją religijnością. W 1948 r. powstała pierwsza przydrożna kapliczka w Żabnicy, przy której odtąd wierni mogli gromadzić się na modlitwach.

Anna Maria Gałczyńska przybliżyła dobrą praktykę z województwa wielkopolskiego, jaką jest Biesiada Folkloru Ziemi Kaliskiej. Ten cykliczny przegląd i konkurs regionalnych zespołów i artystów odbywa się od blisko 50 lat. Dzięki temu wydarzeniu i powiązanym z nim konsultacjom, warsztatom i potańcówce, udaje się ocalić wiele tradycji muzycznych i tanecznych, a także inspirować grupy folklorystyczne do tworzenia nowych przekazów tradycji wiejskiej.

Bartłomiej Koszarek opowiedział o Domu Ludowym w Bukowinie Tatrzańskiej, którego działalność - zarówno historyczna, jak i obecna - została wpisana na listę dobrych praktyk. Bukowiańskie Centrum Kultury jest siedzibą życia regionalnego i kulturalnego. Zrzesza między innymi takie stowarzyszenia i grupy, jak: Regionalny Zespół Teatralny im. Józefa Pitoraka, Koło Gospodyń Wiejskich w Bukowinie Tatrzańskiej, Tatrzański Oddział Stowarzyszenia Twórców Ludowych czy wiele innych.

Tradycja Misterium Męki Pańskiej na rynku miejskim w Górze Kalwarii sięga 1670 r., czyli początków istnienia miasta. Kryzys przełomu XVIII i XIX wieku spowodował zaniknięcie tej praktyki. W 2010 r., po 200 latach przerwy, z inicjatywy księży marianów nastąpiła reaktywacja wydarzenia, która miała na nowo wzbudzić w mieszkańcach dumę z dziedzictwa i podkreślić pielgrzymkowy charakter Góry Kalwarii. Misterium skupia grupę około 100 ludzi, którzy w ramach społecznego czynu angażują się w kilkumiesięczne przygotowania do pasyjnej procesji, odbywającej się co roku w przeddzień Niedzieli Palmowej.

O oddalonej od głównych szlaków komunikacyjnych, wiejskiej gminie Łyse opowiedział Paweł Domurat, dyrektor miejscowego GOKSiR-u. Szczególnym wydarzeniem wyróżniającym tę miejscowość jest widniejący na liście dobrych praktyk konkurs „Palma Kurpiowska”, odbywający się od ponad 50 lat. Wpisuje się on w bogatą tradycję Wielkanocy na Kurpiach i co roku przyciąga około 1000 widzów - zarówno lokalnych mieszkańców, jak i przyjezdnych turystów. Proces tworzenia kilkumetrowych palm trwa kilka miesięcy i jest pokazem kunsztu ludowych artystów. Konkursowi towarzyszą koncerty tradycyjnej muzyki, pokazy kurpiowskich tańców, kiermasze z rękodziełem oraz degustacje lokalnych potraw. Ponadto gmina Łyse stara się aktywnie włączać w tradycję młodzież poprzez organizowanie warsztatów z tworzenia kurpiowskiej palmy.

Działalność Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu przybliżył Piotr Gąsienica, zastępca dyrektora tejże instytucji. MCK SOKÓŁ zajmuje się ochroną niematerialnego dziedzictwa kulturowego województwa małopolskiego i Karpat w każdym jego przejawie. Małopolska składa się z 19 subregionów i pełna jest mniejszości etnicznych. To ogromny bagaż doświadczeń i duża odpowiedzialność, aby te tradycje nie znikły i zostały przekazane następnym pokoleniem. MCK SOKÓŁ organizuje rocznie 1800 wydarzeń związanych z ochroną niematerialnego dziedzictwa regionu. Posiada także największe w Małopolsce archiwum w postaci wywiadów etnograficznych, dokumentacji fotograficznej i filmowej, dzięki prowadzonym od lat 70-tych badaniom terenowym.

Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych z Targami Sztuki Ludowej ma już prawie 60-letnią tradycję. W 2024 r. odbyła się 58. edycja tego wydarzenia.

W konkursie mogą wziąć udział kapele ludowe, zespoły śpiewacze, soliści-śpiewacy, soliści-instrumentaliści, mistrzowie i uczniowie. Celem festiwalu, który ma charakter konkursu, jest przegląd, ochrona i dokumentacja autentycznego repertuaru, stylu muzykowania i śpiewu ludowego. Wydarzeniu towarzyszą liczne warsztaty oraz targi sztuki ludowej. Festiwal jako dobra praktyka służy popularyzacji i ożywianiu tradycji w społeczeństwie. Podczas sejmiku opowiedziała o nim Barbara Wróbel, dyrektor biura WOK Centrum Spotkania Kultur w Lublinie.

Reprezentantami Reaktywacji i rozwoju drzeworytu płazowskiego podczas sejmiku byli Arkadiusz Mroczek, burmistrz Narola oraz Gabriela Kołodziej, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Narolu. Około 1830 r. w małej miejscowości Płazów rodzina Kostrzyckich zajmowała się produkcją świętych obrazków wykonywanych techniką drzeworytniczą. Z inicjatywy lokalnych działaczy - Grzegorza Ciećki i Agaty Serkis-Wojtowicz - oraz twórcy ludowego Józefa Lewkowicza, odkryto tę technikę na nowo. Obecnie tradycja drzeworytnicza dostała drugie życie w postaci warsztatów artystycznych i innych działań mających na celu szerzenie wiedzy o tej technice.

Prezentacje były okazją do wymiany doświadczeń, jak również cennym źródłem inspiracji do rozwijania i kontynuowania dobrych praktyk. Na zakończenie odbyła się dyskusja, w jaki sposób rozpowszechnić działania tak, aby informacja o prowadzonych projektach mogła trafić do szerszego grona odbiorców. Propozycja organizacji sieci „Polskich dobrych praktyk NDK” spotkała się z dużym entuzjazmem. Sejmik zwieńczyła jednogłośna decyzja o kontynuowaniu współpracy i organizacji kolejnego spotkania w 2025 r.

< powrót